भदौ १, २०८२
No Comment
54

उच्च रक्तचापका औषधि किन फरक–फरक हुन्छन् ? हेर्नुहाेस

लाईका संवाददाता July 8, 2024

2Shares

– नेपालमा उच्च रक्तचाप (हाई ब्लड प्रेशर) तीव्र गतिमा बढिरहेको प्रमुख गैर-संक्रामक रोगका रूपमा पहिचान हुँदै आएको छ। जीवनशैलीमा आएको परिवर्तन, बढी नुनयुक्त खानपान, धूम्रपान, मदिरा सेवन, तनाव, शारीरिक निष्क्रियता र मोटोपनाले यसलाई अझ गम्भीर बनाइरहेको स्वास्थ्य विज्ञहरूको निष्कर्ष छ।

‘साइलेन्ट किलर’ का रूपमा चिनिने उच्च रक्तचाप प्रारम्भिक चरणमै स्पष्ट लक्षण नदेखिने भएकाले प्रायः बिरामीले समयमै पत्ता लगाउन सक्दैनन्। तर, यसले दीर्घकालमा मुटु रोग, मस्तिष्कघात (स्ट्रोक), मृगौला फेलजस्ता जटिल अवस्था निम्त्याउन सक्छ।

औषधि किन फरक-फरक ?

विशेषज्ञका अनुसार उच्च रक्तचाप नियन्त्रणका लागि सबैलाई एउटै औषधि प्रभावकारी हुँदैन। बिरामीको उमेर, अन्य रोगहरूको उपस्थिती, रगत परीक्षणको नतिजा, शरीरको प्रतिक्रिया र सहनशीलता अनुसार डाक्टरले फरक औषधि सिफारिस गर्छन्।

शरीरको आवश्यकता अनुसार : कसैलाई नसा फराकिलो बनाउने औषधि प्रभावकारी हुन्छ भने कसैलाई नुन–पानी नियन्त्रण गर्ने औषधि उपयुक्त हुन्छ।
सहायक रोगको उपस्थिती : मधुमेह, मृगौला रोग वा मुटु रोग भएका बिरामीलाई फरक औषधि दिनुपर्छ।
साइड इफेक्ट : एउटै औषधि कसैलाई सहज लागे पनि अर्को व्यक्तिमा समस्या ल्याउन सक्छ।
संयोजन औषधि : धेरै बिरामीलाई एउटै औषधिले पर्याप्त नहुने भएकाले दुई वा तीन औषधि एकैसाथ प्रयोग गर्नुपर्ने हुन्छ।

उच्च रक्तचापका प्रमुख औषधि समूह

डायुरेटिक्स – शरीरबाट अतिरिक्त नुन र पानी हटाउँछ।
बीटा-ब्लकर – मुटुको धड्कन कम गरेर रक्तचाप घटाउँछ।
क्याल्सियम च्यानल ब्लकर – नसा फराकिलो बनाएर रगतको प्रवाह सहज गर्छ।
एसीई इन्हिबिटर – रक्तचाप बढाउने हर्मोनलाई रोक्छ।
एआरबी – एसीई इन्हिबिटरको विकल्पका रूपमा प्रयोग हुने औषधि।
संयोजन औषधि – माथिका दुई वा बढी औषधि मिलाएर प्रयोग।

बिरामीले के गर्नुपर्छ ?

डाक्टरको सल्लाह बिना औषधि परिवर्तन वा रोक्नु हुँदैन।
औषधि नियमित समयमा सेवन गर्नुपर्छ।
नुनको प्रयोग कम गर्नुपर्छ (WHO अनुसार दैनिक ५ ग्रामभन्दा कम)।
धूम्रपान, मदिरा र अत्यधिक तेल–घिउको प्रयोग घटाउनुपर्छ।
नियमित व्यायाम, योग वा ध्यान गर्नुपर्छ।
मानसिक तनाव कम गर्ने प्रयास गर्नुपर्छ।
नियमित रक्तचाप जाँच्ने बानी बसाल्नुपर्छ।

नेपालमा उच्च रक्तचाप भएका मध्ये धेरैले आफ्नो अवस्था नै थाहा नपाएको पाइएको छ। थाहा पाउनेहरूमध्ये पनि धेरैले नियमित औषधि सेवन नगर्ने वा बीचमै छाड्ने प्रवृत्ति देखिएको छ, जसले दीर्घकालीन रूपमा मृत्यु दर बढाउने खतरा बढाउँछ।

स्वास्थ्य विज्ञहरूले सामुदायिक तहमा नियमित स्क्रिनिङ, स्वास्थ्य शिक्षा र सहज औषधि पहुँच विस्तार गर्नुपर्ने सुझाव दिएका छन्।