अनुलोम विलोम योग गर्दा हुन्छन यस्ता फाइदा

काठमाडौँ – अनुलोम विलोम एक सजिलो योग हो, जुन तनाव, निद्राको कमी र रक्तचाप जस्ता समस्याहरूमा लाभदायक हुन्छ। हरेक दिन केही मिनेट यो गर्नाले मनमा शान्ति र शरीरमा ताजगी आउँछ।

आजको व्यस्त जीवनमा, मानिसहरूको व्यक्तित्व यस्तो बनेको छ कि मन निरन्तर तनावमा रहन्छ र शरीर विभिन्न प्रकारका दौडधुपबाट थाकेको हुन्छ। यस्तो अवस्थामा, यदि हामीले हाम्रो दिन योग र उचित आहारबाट सुरु गर्यौं भने, जीवनमा ठूला परिवर्तनहरू आउन सक्छन्। अनुलोम विलोम एक यस्तो योगासन हो, जसले शारीरिक र मानसिक वर्गीकरण प्रकट गर्न सक्छ।

अनुलोम विलोम मन र शरीर दुवैको लागि अद्भुत छ

भारत सरकारको आयुष मन्त्रालयका अनुसार, अनुलोम विलोम एक धेरै अद्भुत योग हो। यो प्राणायामले हाम्रो मनलाई शान्त बनाउँछ, ध्यानले शक्ति दिन्छ र चिन्ता कम गर्छ। यो गर्दा, हामी बिस्तारै सास फेर्ने र शान्तिपूर्वक आराम गर्ने बानी पाउँछौं, जसले तनाव कम गर्छ र मनमा तनाव महसुस हुन्छ।

अनुलोम विलोम विधि एक पुरानो योगिक श्वासप्रश्वास प्रविधि हो, जसलाई ‘नाडी शोधन प्राणायाम’ पनि भनिन्छ। यसमा, माथिल्लो नाकको प्वालबाट एक सास लिइन्छ र बायाँ नाकको प्वालबाट बाहिर निकालिन्छ, त्यसपछि बायाँ नाकको प्वालबाट बाहिर निकालिन्छ र माथिल्लो नाकको प्वालबाट बाहिर निकालिन्छ। “अनुलोम” को अर्थ सिधा दिशा हो र “विलोम” को अर्थ उल्टो दिशा हो। यो अभ्यासले शरीरको नाडीहरू सफा गर्छ र शरीर र मनलाई सन्तुलनमा ल्याउँछ।

अनुलोम विलोम विधि गर्ने सही तरिका

योग प्रशिक्षकहरूले प्रशिक्षार्थीहरूलाई अनुलोम विलोम गर्नको लागि, पहिले शान्त र सफा ठाउँमा बस्नुहोस्। ध्यान मुद्रामा चटाई वा भुइँमा आरामसँग बस्नुहोस् र आफ्नो ढाड सीधा राख्नुहोस् भनी बताउँछन्। अब आफ्नो आँखा बन्द गर्नुहोस् र आफ्नो सास फेर्नमा पूर्ण रूपमा ध्यान केन्द्रित गर्नुहोस्।

पहिले बायाँ नाकको प्वालबाट बिस्तारै सास लिनुहोस् र त्यसपछि दाहिने नाकको प्वालबाट बाहिर निकाल्नुहोस्। त्यसपछि अन्तिम नाकको प्वालबाट बाहिर निकाल्नुहोस्। हतार नगरी यसलाई धेरै पटक दोहोर्याउनुहोस्।

मानसिक र शारीरिक लाभ

अनुलोम विलोम विधिले मस्तिष्कको तीनै भागलाई सन्तुलनमा राख्छ र स्नायु प्रणालीलाई शान्त बनाउँछ। यसले चिन्ता र तनावबाट धेरै राहत दिन्छ। यदि यो हरेक दिन ५ देखि १० मिनेट मात्र गर्नाले मन शान्त रहन्छ र मानसिक स्वास्थ्यमा सुधार हुन्छ। यसले एकाग्रता र स्मरणशक्तिको शक्तिलाई पनि बलियो बनाउँछ।

स्वास्थ्य विज्ञहरू भन्छन् कि हरेक दिन अनुलोम विलोम गर्नाले रगतको नमूना नियन्त्रणमा रहन्छ र अनुहार पनि चम्किलो हुन्छ। यदि तपाईंलाई निद्रा लाग्दैन, शरीरमा सधैं थकान रहन्छ वा मन शान्त हुँदैन भने यो उपाय धेरै अद्भुत छ। यसो गर्नाले शरीरमा ऊर्जा आउँछ र शक्ति पनि बलियो हुन्छ।

अनुलोम विलोम शास्त्रका फाइदाहरू

अनुलोम विलोम एक सजिलो र प्रभावकारी प्राणायाम हो जसले शरीर र मन दुवैलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्दछ। यदि यो दैनिक गरियो भने, शारीरिक शान्ति कम हुन्छ, र मानसिक शान्ति प्राप्त हुन्छ। यसबाट मन शान्त हुन सक्छ, ध्यान केन्द्रित गर्न मद्दत गर्दछ र तनाव र चिन्ता पनि हटाउन सकिन्छ। यसका साथै, शरीर बलियो हुन्छ, रक्तचाप नियन्त्रण रहन्छ र अनुहारमा पनि चमक आउँछ। केही मिनेटको नियमित अभ्यासले राम्रो निद्रा लाग्न मद्दत गर्दछ र शरीरलाई ताजा राख्छ।

सावधानी र सुझावहरू

अनुलोम शास्त्रमा केही कुराहरू ध्यानमा राख्नु महत्त्वपूर्ण छस्

शान्त र शान्त वातावरणमा यो गर्नुहोस्।

गर्भवती महिला, मुटु रोगी र उच्च रक्तचाप भएका महिलाहरूले योगा विशेषज्ञसँग परामर्श लिएर मात्र गर्नुपर्छ।

खाना खाएपछि तुरुन्तै यो नगर्नुहोस्। कम्तिमा ३(४ घण्टाको अन्तराल हुनुपर्छ।

शरीरलाई जबरजस्ती नरोक्नुहोस्। सास लिने र छोड्ने प्रक्रियालाई आरामदायी र आरामदायी राख्नुपर्छ।